Postural Ortostatik Taşikardi Sendromu (POTS), vücutta otonom sinir sisteminin düzgün çalışmaması nedeniyle ayakta dururken kalp hızının anormal bir şekilde artmasına yol açan bir bozukluktur.

Ayakta dururken kalp hızının dakikada 30 atım veya daha fazla artması bu sendromun temel özelliklerindendir ve genellikle tansiyonda belirgin bir düşüş yaşanmadan gerçekleşir. Bu durum, baş dönmesi, bayılma, yorgunluk gibi çeşitli semptomlara neden olarak bireylerin yaşam kalitesini önemli ölçüde azaltabilir. POTS, genellikle disotonomi (otonom sinir sistemi bozukluğu) çerçevesinde değerlendirilen bir durumdur ve çoğu hasta için kronik bir rahatsızlık olarak karşımıza çıkar.

POT Sendromunun Görülme Sıklığı ve Covid-19 ile Artış Nedenleri

POT sendromu toplumda nadir görülen bir durum olarak bilinmekle birlikte, son yıllarda Covid-19 pandemisiyle birlikte vaka sayısında artış gözlemlenmiştir. Dünya genelinde her 100 kişiden yaklaşık 1-3'ünde POT sendromu olduğu tahmin edilmekte olup, kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir. Özellikle genç yetişkin kadınlar arasında daha yaygındır.

Covid-19 geçiren bireylerde POTS gelişme riskinin arttığı görülmüştür. Bunun nedeni, Covid-19'un bağışıklık sisteminde yarattığı değişiklikler, enfeksiyon sonrası inflamasyonun otonom sinir sistemi üzerinde oluşturduğu baskı ve bağışıklık yanıtının otonom sinir sistemi fonksiyonlarını olumsuz etkilemesidir. Covid sonrası uzun süreli semptomlarla (Long Covid) ilişkilendirilen POTS vakaları, vücudun stres yanıtını düzensiz hale getirmesi ve enfeksiyon sonrası iyileşme sürecinde otonom sinir sistemine zarar vermesi nedeniyle artmaktadır.

POTS ve Disotonomi İlişkisi

POTS, genel olarak bir disotonomi (otonom sinir sistemi işlev bozukluğu) formu olarak kabul edilir. Disotonomi, otonom sinir sisteminin (kan basıncı, kalp atışı, sindirim gibi hayati fonksiyonları düzenleyen sistem) düzensiz çalışmasına neden olur. POTS hastaları, sinir sistemi bozukluğunun bir sonucu olarak özellikle pozisyon değiştirme (oturma veya ayağa kalkma gibi) durumunda kalp hızının anormal derecede arttığı bir tablo sergilerler. Disotonomi, vücut sıcaklığını, sindirimi, solunumu ve kan akışını kontrol eden sinir sistemindeki aksaklıklar nedeniyle baş dönmesi, çarpıntı, mide bulantısı, sindirim problemleri gibi çok çeşitli semptomlara neden olabilir.

POT Sendromunun Belirtileri

POTS, bireyin günlük yaşamını oldukça zorlaştıran semptomlarla kendini gösterir. Temel belirtileri şunlardır:

- Ayakta durma veya pozisyon değişikliği sırasında kalp hızında belirgin artış

- Baş dönmesi veya bayılma hissi

- Göğüs ağrısı ve çarpıntı

- Aşırı yorgunluk ve enerji kaybı

- Beyin sisi (konsantrasyon güçlüğü, hafıza sorunları)

- Mide bulantısı ve sindirim problemleri

- Ellerde ve ayaklarda soğuma veya morarma

- Vücutta yaygın ağrılar ve hassasiyet

POT Sendromunun Tanısı

POTS tanısı koymak için genellikle "tilt-table testi" kullanılır. Bu test, hastanın yatış pozisyonundan ayağa kalkma pozisyonuna getirilmesiyle kalp hızı ve kan basıncının nasıl değiştiğini gözlemlemeyi amaçlar. Ayakta durma veya hızlı pozisyon değişimlerinde kalp hızının anormal şekilde arttığı durumlarda POTS tanısı konur. Hastanın semptomları, ayrıntılı bir tıbbi geçmiş, fiziksel muayene ve kan testleri ile değerlendirilir.

POT Sendromunun Tedavi Yöntemleri

POTS tedavisi, hastanın semptomlarını hafifletmeye ve günlük yaşam kalitesini artırmaya yönelik çok yönlü bir yaklaşımı içerir. Tedavi; yaşam tarzı değişiklikleri, diyet önerileri, ilaç tedavileri ve destekleyici takviyelerle sağlanabilir.

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:

   - Sıvı ve Tuz Alımı: Yeterli sıvı ve tuz alımı, kan hacmini artırarak semptomları hafifletebilir.

   - Küçük ve Sık Öğünler: Kan şekerini dengede tutmak için küçük, sık öğünler önerilir.

   - Egzersiz: Hafif kardiyo egzersizleri, dolaşımı destekleyici ve kas dayanıklılığını artırıcı etki gösterir.

2. Takviyeler: POT sendromunda destekleyici olarak kullanılabilecek takviyeler şunlardır:

   - Magnezyum: Sinir iletimini düzenleyen ve kas-iskelet sisteminin rahatlamasına yardımcı olan bir mineraldir. Çarpıntı, kas spazmları ve yorgunluk gibi semptomların azalmasına katkıda bulunabilir. Magnezyum glisinat ve magnezyum sitrat gibi yüksek biyoyararlanıma sahip formları tercih edilmelidir. Günlük 200-400 mg alınması önerilir.

   - Koenzim Q10: Hücresel enerji üretimini sağlayan bir antioksidan olup, özellikle enerji düşüklüğü ve kas yorgunluğu yaşayan POTS hastalarında destekleyici rol oynar. Günlük 100-200 mg alınması, yorgunluk hissini hafifletebilir.

   - B Vitaminleri (B1, B2, B6, B12, Folat): Sinir sistemi ve beyin sağlığı için gerekli temel vitaminlerdir. Eksiklikleri, beyin sisi ve sinirsel yorgunluk gibi belirtileri kötüleştirebilir. B kompleks vitamin takviyeleri beyin sisi ve odaklanma problemlerini azaltmaya yardımcı olabilir.

   - Omega-3 Yağ Asitleri: İltihap karşıtı özellikleriyle bağışıklık sistemini destekler, kalp sağlığına katkıda bulunur. Günde 1000-2000 mg EPA ve DHA içeren Omega-3 takviyeleri, bağışıklık yanıtını düzenleyebilir.

   - Elektrolit Karışımları: Sıvı-elektrolit dengesi, POTS hastalarında yaşanan düşük kan hacmi ve dehidrasyonu önlemekte önemlidir. Elektrolit karışımları sodyum, potasyum, magnezyum ve kalsiyum gibi mineralleri içerir, kan hacmini düzenleyerek baş dönmesi ve yorgunluk gibi semptomları azaltabilir.

   - L-Karnitin: Hücresel enerji üretimini destekleyerek kas yorgunluğunu azaltır, günlük 500-1000 mg dozda alınması önerilir.

3. Nöralterapi:

   Nöralterapi, POT sendromunda etkili bir destek tedavi yöntemi olarak kullanılabilir. Vücuttaki sinir yolları ve otonom sinir sistemini dengelemeyi hedefleyen, lokal anestezik maddeler (genellikle prokain) kullanılarak yapılan bir tedavi yöntemidir. Vücudun belirli noktalarına enjeksiyon yapılarak sinir sistemi iletişim yolları resetlenir ve sinir sistemi daha dengeli çalışmaya başlar. POTS hastalarında nöralterapi, sempatik sinir sistemini dengeleyerek kalp hızı ve dolaşım sistemindeki düzensizliklerin azalmasına yardımcı olabilir. Tedavi, özellikle baş dönmesi ve çarpıntı gibi semptomların azaltılmasında etkili olabilir.

Holistik Yaklaşım

Yaşam tarzı değişiklikleri, diyet, destekleyici takviyeler, nöralterapi ve stres yönetimi tekniklerini içeren bu yöntem, bireylerin vücudun doğal denge sistemine destek olmayı amaçlar.

Nöralterapi gibi tamamlayıcı yöntemler, otonom sinir sistemi üzerindeki baskıyı azaltarak, dolaşımı ve sinir sistemi dengesini olumlu yönde etkileyebilir. Ayrıca, POTS hastalarında beslenme ve sıvı-elektrolit dengesini destekleyerek, vücudun enerji seviyesini yükseltmeyi ve kronik yorgunluk gibi belirtileri azaltmayı hedefleyen bu yaklaşım, uzun vadeli iyileşme potansiyelini artırabilir ve günlük yaşamın daha konforlu geçmesine katkıda bulunabilir.